اثرات آلودگی هوا بر سلامت انسان را بشناسید

اثرات آلودگی هوا بر سلامت انسان را بشناسید

هرچقدر که جمعیت دنیا رو به افزایش می‌گذارد، استفاده از سوخت‌های فسیلی بیشتر می‌شود. این در حالیست که نصف جمعیت جهان، به سوخت‌های پاک و تکنولوژی‌های مربوط به آن دسترسی ندارند. به همین دلیل آلودگی هوا روز به روز در حال افزایش است، به طوری که هر ساله 7 میلیون انسان در اثر آلودگی هوا جان خودشان را از دست می‌دهند.

در این مقاله، پیامدهای آلودگی هوا بر سلامت انسان را مطالعه کنید.

عوامل اصلی آلودگی هوا

 بنا بر گفته دکتر غیاث‌الدین، متخصص بهداشت هوا، آلودگی هوای کلان شهرهای ایران سه منبع اصلی دارد:

•         دسته اول آلودگی حاصل از احتراق سوخت‌های فسیلی توسط وسایل نقلیه است
•         منبع دوم آلودگی، کارخانجات صنعتی، نیروگاهها و صنایع هستند
•         منبع سوم آلودگی خانگی است

حدود 70 تا 75% آلودگی هوای تهران ناشی از وسایل نقلیه است. البته، یکی دیگر از منابع آلودگی هوا، وارونگی هوا می‌باشد که در زمستان به صورت مقطعی اتفاق می‌افتد.

به طور کلی، هر ماده‌ای در هوا که باعث افزایش میزان گازهای سمی و ذرات ریز جامد و مایع بشود، آلودگی هوا نامیده می‌شود و تهدیدکننده سلامتی انسان و محیط زیست است.

اثرات آلودگی هوا بر سلامت انسان

ذراتی که در هوای آلوده وجود دارند، در صورتی که از ماسک استفاده نکنیم می‌توانند وارد سیستم تنفسی ما شوند و به راحتی سیستم دفاعی بدن را مورد حمله قرار دهند. بعضی از پیامدهای آلودگی هوا بر بدن انسان موقتی هستند مانند:

گلو درد و سوزش گلو، سر درد و سرگیجه، انواع آلرژی و تنگی نفس.

اما همین اثرات، گرچه موقتی هستند اما می‌توانند بر سلامت انسان تاثیرات مخرب بلند مدت بگذارند و حتی به بیماری ‌های خطرناک و لاعلاج منجر شوند.

بیماری‌هایی مانند آسم، گرفتگی قلب و عروق و در نهایت حملات قلبی، برونشیت و سرطان.

اثر آلودگی هوا بر سیستم تنفسی

ذراتی که در هوای آلوده وجود دارند در صورت نزدن ماسک، و در صورتی که اندازه آنها کوچکتر از 7 الی 8 میکرون باشد، می‌توانند به راحتی از طریق بینی وارد دستگاه تنفسی شوند. استاد دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله و فوق تخصص ریه، دکتر اصلانی، توضیح می‌دهد:

از جمله عوارضی که آلودگی هوا بر سیستم تنفسی می‌گذارد، سوزش چشم، خارش گلو و بینی است. که این عوارض گرچه کوتاه مدت هستند می‌توانند تاثیرات بلندمدت و مخرب بر سیستم تنفسی داشته باشند. در صورت مواجه زیاد با هوای آلوده، ذرات ریز وارد ریه‌ها می‌شوند و ترکیبات اسیدی ایجاد می‌کنند که می‌تواند بیماری‌هایی مانند آسم و برونشیت و حتی سرطان ریه را ایجاد کنند.

تاثیر آلودگی هوا بر بیماران قلبی عروقی

طبق مطالعات مرکز پالایش آلاینده‌های زیست محیطی مشهد مقدس، میزان مرگ و میر ناشی از عارضه قلبی، در کلان شهرهای آلوده مانند تهران و مشهد، 30% بیشتر از سایر شهرها است. این مطالعات همچنین نشان داده از هر 50 سکته قلبی، یک مورد آن به دلیل آلودگی هواست. در نتیجه افراد بزرگسال و هم‌چنین بیماران زمینه‌ای باید بیش از هر کسی رعایت کنند. استنشاق هوای آلوده، احتمال بروز ایست قلبی (آریتمی) را تا حد زیادی بالا می‌برد.

چه علائمی نشان می‌دهد فرد در اثر آلودگی هوا دچار عارضه قلبی شده است؟

عوارض قلبی می‌تواند از یک ساعت بعد از در معرض قرار گرفتن در برابر آلودگی هوا، و یا حتی تا دو روز بعد بروز کند. این عوارض به شکل سر درد، درد قفسه سینه، تنگی نفس، حالت تهوع، سرگیجه، افزایش فشار خون و حتی تپش قلب بروز می‌کند.

البته تا حدی عوارض سبک طبیعی است، اما اگر به صورت حاد درآمد و یا ادامه دار بود باید حتما به پزشک مراجعه کرد.

ارتباط آلودگی هوا و سرطان

سید مرتضی صفوی، متخصص تغذیه، با اشاره به مشکلات تشدید آلودگی هوا در فصل زمستان گفت: پدیده‎‌ای در بدن وجود دارد به نام "رادیکال آزاد"، که در اثر ورود هوای آلوده به بدن ایجاد می‌شود. رادیکال آزاد میل ترکیبی زیادی با عناصر کنار خود پیدا می‌کند که این ترکیبات می‌تواند در نهایت باعث به وجود آمدن غده‌های سرطانی شود.این غده‌ها بیشتر در ریه، که محل تجمع آلاینده‌های هواست به وجود می‌آیند و می‌توانند ریسک سرطان ریه را در افراد افزایش دهند.

به طور کل، افراد سالم روزانه 12 تا 14 هزار لیتر هوا استنشاق می‌کنند که هر چه آلودگی بیشتر باشد پدیده رادیکال آزاد بیشتر ایجاد می‌شود و حتی می‌تواند افراد سالم را در معرض بیماری‌هایی مانند برونشیت و سرطان ریه قرار دهد.

در مواقع آلودگی هوا چکار کنیم؟

توصیه‌ای که در مواقع آلودگی هوا به مردم می‌شود، این است که تا جایی که امکان دارد از رفت و آمدهای ضروری اجتناب کنند و در خانه بمانند. والدین نیز، در زمان آلودگی هوا از بردن کودکان به فضاهای آزاد برای بازی کردن خودداری کنند چرا که کودکان بیش از هر فرد دیگری در معرض آسیب‌های ریوی هستند.

اگر بنا به دلایلی مجبور هستید از خانه خارج شوید، حتما از ماسک‌های مناسب مثل ماسک N95 استفاده کنید تا از ورود ذرات به دستگاه تنفسی جلوگیری کنید. علاوه بر این، در زمان‌های آلودگی هوا، میزان مصرف آنتی اکسیدان ها و مایعات را افزایش دهید. آنتی اکسیدان در سبزیجات به وفور یافت می‌شود ، هم‌چنین مصرف مایعاتی مانند شیر، می‌تواند تا حدی به سم زدایی کمک کند.

منابع:

•         مرکز پالایش آلاینده‌های زیست محیطی مشهد مقدس : https://epmc.mashhad.ir/news
•         سازمان جهانی بهداشت: https://www.who.int/news-room/spotlight/how-air-pollution-is-destroying-our-health
•         ایرنا : https://www.irna.ir/
•         معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشكي تبريز   www.eazphcp.tbzmed.ac.ir